Justizia herritarrengana hurbiltzen

Euskaraldiaren lehen edizioak “nabarmen astindu zituen” bertan parte hartu zutenen hizkuntza jokaerak ariketaren 11 egunetan eta, era berean, hiru hilabete beranduago aldaketa horiei “proportzio altuan eutsi egin” zitzaien. Horixe da Euskaraldia: 11 Egun Euskarazemaitzen azterketatik atera den ondorio nagusietako bat, Soziolinguistika Klusterrak egin duen ikerketa baten arabera. Azterlana burutzeko Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua, Euskararen Erakunde Publikoa eta Gipuzkoako Foru Aldundia lankidetzan aritu dira, Klusterrarekin eta Euskaltzaleen Topagunearekin batera, eta horren xehetasunak aditzera eman dituzte Donostian egin den prentsaurreko batean.
‘Euskaraldia I. Emaitzen azterketa’ lanaren aurkezpena EHUko Gipuzkoako campusean egin da, eta bertan izan dira Bingen Zupiria, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburua; Garbiñe Mendizabal, Hizkuntza Berdintasuneko Gipuzkoako zuzendaria; Elena Laka, Euskaltzaleen Topaguneko presidentea; Pello Jauregi, ikerketaren zuzendaria; eta Uxoa Anduaga, Soziolinguistika Klusterreko ikerlaria. Ikerketa Eusko Jaurlaritzaren enkarguz egin da, gainontzeko erakundeekin lankidetzan, eta ondorioak honako helbide honetan kontsultatu daitezke: https//euskaraldia.eus/2018-ikerketa/

Bingen Zupiria sailburuak nabarmendu du ikerketa “Euskaraldiaren lehen edizioaren eragin praktikoen gaineko erradiografia bat” dela: “Hasieratik esan genuen Euskaraldia ez zela joko bat; hizkuntza ohituretan eragin nahi duen ekimen masibo eta berritzailea da. Helburua eragitea da, eta ikerketari esker neurtu ahal izan dugu zein neurritan izan den eraginkorra. Milaka herritarren hizkuntza praktikak aztertu dira azterlan honetan, eta esan dezakegu Euskaraldiaren lehen edizioaren eragin praktikoen gaineko erradiografia bat dakarkigula lan honek”.

Garbiñe Mendizabalek adierazi du "ekimen ausartak" behar dituela euskarak: “Euskararen erabilera indartuko badugu, ekimen berritzaileak, ausartak, auzolanean oinarrituak, behar ditugu. Horregatik da hain pozgarria ikustea 2016an Lasarte-Orian ereindako hazi hura sustraitzen ari dela. Ikusi besterik ez dago herriz herri ekimena dinamizatzeko sortutako batzordeetan herritarrek erakutsitako inplikazioa eta gogoa. Errealitate hau sendotzen joan dadin berebiziko garrantzia izango dute ikerketa honek utzitako emaitzek”.

Elena Lakak irekitako bidearen garrantzia nabarmendu du: “Euskaraldiaren lehen edizioak balio izan du hizkuntza ohiturak aldatzen hasteko. Euskaraldia abiatu genuenean bagenekien, eta halaxe adierazi genuen, hizkuntza ohiturak aldatzea eta gizartean aldaketak egitea epe luzerako lana dela. Ikerketa honek berretsi egin du adierazitakoa: Euskaraldia lehen urrats bat izan da hizkuntza ohituren aldaketan, eta orain aldaketa gauza dadin eragina handitzen jarraitu behar dugu. Ahobizieta belarriprestjokaerak sakondu behar ditugu, eremu berrietara zabaldu beharra dago, eta gizarte eta era guztietako erakundeen babesa eskaini behar diogu euskaraz bizitzea erabakitzen duen pertsona orori. Hori izango da hurrengo Euskaraldien helburua”.

Ikerketaren ezaugarriak

Ikerketa proiektuaren baitan bi iker lerro jorratu dira: kualitatiboa eta kuantitatiboa. Iker lerrokuantitatiboak Euskaraldiak herritarren hizkuntza ohituren aldaketan eraginik izan duen eta eragin hori nolakoa izan den ikustea du xede. Horretarako, azterketa longitudinal bat egin da, ekimeneko hiru une desberdinetan herritarren hizkuntza ohiturak nolakoak diren neurtu dituena. Neurketa horiek hiru galdetegiren bidez burutu dira, guztiak ere e-mail bidez igorri direnak. Ikerketan hiru galdetegiak bete dituzten pertsonen emaitzak hartu dira soilik kontuan:

1. Lehenengo galdetegia: Euskaraldia hasi aurretik (2018ko azaroaren 23a baino lehen).
2. Bigarren galdetegia: Euskaraldia amaitu berritan (2018ko abenduaren 3a ondoren).
3. Hirugarren galdetegia: Euskaraldia amaitu eta hiru hilabetera (2019ko martxoan).

Euskal soziolinguistikan gutxitan egin dira halako lagin handiak dituzten ikerketa longitudinalak, eta horrek balio eta sendotasun handia ematen die aurkeztutako emaitzei. Guztira 18.383 pertsonak bete dituzte hiru galdetegiak eta hori da aztertu den lagina. Galdetegiak betetzeko borondatea izan duten pertsonen erantzunak direla kontuan hartu behar da emaitzak irakurtzerakoan. Lagina Euskaraldian izena emandako populazioarekin alderatuz, antzeman daiteke zertxobait femeninoagoa dela; ahobizi-en presentzia handiagoa dela; eta adinean zein lurraldeen banaketa nahiko paretsua dela.
Azterketa kualitatiboak Euskaraldiaren inguruan sortu diren diskurtso sozialak aztertu ditu, parte-hartzaileen (ahobizieta belarriprest-en) zein ekimeneko antolatzaileen lekukotzak jasoz. Horretarako, Euskaraldian izena eman duten herrien lagin bat osatu da lau aldagai erabiliz: lurraldea, gune soziolinguistikoa, hiri/herrien dentsitate demografikoa eta, azkenik, batzordeen jarduera edo aktibitate maila.

Pello Jauregi ikerketaren zuzendariak eta Uxoa Anduaga Soziolinguistika Klusterreko ikerlariak azaldu dituzte ikerketaren ezaugarri nagusiak eta ondorioak. Pello Jauregi irakasleak azpimarratu duenez, “Euskaraldiak parte-hartzaileen hizkuntza-erabileran aldaketa handiak eragin ditu ariketaren 11 egunetan; eta hiru hilabete beranduago aldaketa horiei proportzio altuan eutsi egin zaie”. Uxoa Anduaga soziologoak nabarmendu du “euskaraz mintzatzeko gaitasun txikiagoa dutenek egin dutela aldaketa handiena; Euskaraldiaren hasieran euskarazko gaitasun eta erabilera altua zutenek edo zonalde oso euskaldunetan bizi zirenek baino aldaketa handiagoa”.

Jardunaldia Tolosan

Aurtengo Euskal Soziolinguistika Jardunaldia euskaraldiaren azterketari eta aurrera begirako ikasgaiak ateratzeari eskainiko zaio. Hamaikagarren edizioa Eusko Jaurlaritzak eta Soziolinguistika Klusterrak elkarlanean antolatu dute. Euskaraldia Aztergai”’izenburupean egingo da jardunaldia urriaren 9an, Tolosako Topic zentroan.

Aurkeztutako ikerketaren emaitzak eta ondorioak xehetasunean ezagutzeko aukera izango da. Euskaraldiari buruz egin diren beste zenbait ikerlan ere aurkeztuko dira. Parte- hartzaileek elkarrekin landuko dituzte emaitza hauetatik atera daitezkeen ikasgaiak eta zenbait adituk egiten dituzten interpretazioak entzuteko aukera ere izango da.

Egitarau osoa, informazio gehiago eta izen-ematea www.soziolinguistika.eus/euskaraldiaaztergaiatarian daude eskuragarri.

Ondorio nagusiak

1. Euskaraldia ariketa soziolinguistiko gisa planteatu da eta datuen argitan esan daiteke ariketa egoki gauzatu dela. Parte-hartzaileek neurri handian bete dituzte eskatutako eginkizunak. Hobetzeko tarterik egonda ere, parte-hartzaile gehienak zinez saiatu dira hartutako konpromisoak betetzen.Hala, esaterako, ahobizi-ek betetze maila altua izan dute ulertzen dutenekin euskaraz egiteko jardunean, bai eta ezezagunekin lehen hitza euskaraz egiteko zereginean ere. Belarriprest-entzat nekezago suertatu da euskaldunei euskaraz aritzeko eskaera luzatzea, kasurik gehienetan jokabide arrotzat hartu delako.
2. Parte-hartzaileen hizkuntza erabilerari dagokionez aldaketa handiak ekarri ditu Euskaraldiak ariketaren 11 egunetan, eta aldaketari proportzio esanguratsuan eutsi zaio Euskaraldiak bukatu eta hiru hilabetera ere.Oro har, parte-hartzaileen hizkuntza jokaerak nabarmen astindu dira Euskaraldiak iraun duen bitartean. Parte-hartzaile askok aipatu du testigantzetan ariketa motza geratu zaiola, hamaika egun ez baitira egun asko. Hala eta guztiz ere, hizkuntza jokaera berriaren arrasto esanguratsuak gelditu dira Euskaraldia bukatu eta hilabeteek aurrera egin ahala.
3. Hizkuntza bilakaera orokorrak baino aldaketa handiagoak egin dituzte euskaraz mintzatzeko gaitasun txikiagoa dutenek; euskaraz egiteko ohiturarik gutxien dutenek; eta gune soziolinguistikorik erdaldunenetan bizi direnek.Aldiz, ez dute hainbesteko aldaketarik egin Euskaraldiaren hasieran hizkuntza gaitasun altua erakutsi dutenek; jada euskaraz egiteko joera nabarmena dutenek; eta gune soziolinguistikorik euskaldunetan bizi direnek.
4. Aldaketak orokorrak izan dira ahobizieta belarriprest-entzat. Denek egin dute aurrera euskararen erabileran. Baina aldaketarik handiena egin dutenak ahobizieuskaldun hartzaileak izan dira. Ondoren datoz belarripresteuskaldun hartzaileak; hirugarrenik, belarripresteuskaldun osoak; eta azkenik, ahobizieuskaldun osoak. Garrantzitsua da azpimarratzea Euskaraldiak sortutako dinamika orokorrak nola bultzatu dituen belarriprest-ak modu naturalean euskara erabiltzera.
5. Euskaraldian ahobizieuskaldun osoa kategoria kopurutan guztiz nagusitu bada ere, datuek beste aukera batzuen aberastasuna ere utzi dute agerian: a) Euskaraz hitz egiteko muga batzuk izan arren, ahobizieginkizunari heltzeko aski adorea izan dutenak (ahobizieuskaldun hartzailea); b) Euskaraz hitz egiteko arazorik ez eduki arren belarripresteginkizunari heldu diotenak (belarripresteuskalduna) eta c) Euskaraz aritzeko zailtasun nabariak eduki eta belarriprestzereginean aritu direnak (belarripresteuskaldun hartzailea). Euskaraldiaren dinamika orokorrak kategoria guztien hizkuntza jokaeran izan duen eragin positiboa ikusita, interesgarria litzateke azpimarratzea belarriprestfigura aberatsaren bidez zein aukera onak zabaltzen zaizkion Euskaraldiari populazioaren sektore berriak euskararen dinamikara erakartzeko.
6. Ikusten da bi mekanismo sakon abiatu dituela Euskaraldiak euskararen erabilera bultzatzeko garaian. Lehena, gizarte hitzarmenaren mekanismoa. Hau da, txapa identifikagarriei esker jende askok (ahobizi-ek bereziki) bultzada handia sentitu du euskaraz ulertzen duten guztiekin euskaraz egiteko. Bigarrena, hizkuntza simetriaren mekanismoa. Hots, batzuek euskara erabiltzeak besteei euskaraz erantzuteko beharra piztu die.Bi mekanismo horiek elkar elikatu dute joan-etorrian euskararen erabileraren gurpila abian jartzeko.
7. Euskaraldiak euskararen erabilera indartzeko baldintza sozio-afektiboak eraikitzen asmatu du. Giro babesle eta irekia sortu du. Hala nola, euskaraz egin nahi zuenak zilegitasun soziala nabaritu du lasaitasunez jokatzeko eta hainbatek zentzua ikusi dio hizkuntza nagikeria gainetik kentzeko. Zailtasunak zituenak euskaraz egiteko adorea eskuratu du, lotsak eta beldurrak zertxobait zokoratuz. Eta, era berean, erdara erabili ahal izatea (euskarazko komunikazioa oztopatu gabe) tresna auto-erregulatzaile indartsua gertatu zaio euskaraz egiteko zailtasunak zituen hainbati.
8. Euskaraldiak hizkuntza praktiken inguruko ikuspegi errealistagoa ekarri dio parte-hartzaile askori. Norbere hizkuntza jokaera «idealizatu» samarra zuen parte hartzaile asko konturatu da benetan uste baino gutxiago egiten duela euskaraz. Beste hainbatek ikusi du Euskaraldia hasi aurretik hain zailak iruditzen ez zitzaizkion jardunak uste baino korapilatsuagoak direla. Horretaz gai, euskaraz ulertu eta hitz egiten duen uste baino jende gehiago dagoela ikusi dutenak ere badira. Beraz, Euskaraldiak balio izan du jende askok azterketa soziolinguistiko errealista egiteko eta kasu gehienetan errealismo hori hizkuntza erabilerako pizgarria izan da.
9. Aurrerapen txikiak egon diren arren, zailtasunik handienak hiru alderdi hauetan egon dira: a)Euskaraz ulertzeko eta hitz egiteko gaitasun mugatua dutenekin euskaraz jarduteko jokabidea ez da asko zabaldu. b)Ele biko elkarrizketari luze eusteko (nahiz eta aurrerapauso interesgarriak ikusi diren). c) Solaskideari euskaraz aritzeko gonbita edo eskaera (asertiboa) egitekorakoan deseroso samar sentitu da parte-hartzaile asko, bereziki belarriprest zereginean ibilitakoak.

Irekian argitaratutako prentsa-oharra irakurri ezazu: “Ikerketa batek ondorioztatu du Euskaraldiak nabarmen astindu zituela parte hartu zutenen hizkuntza jokaerak ariketaren 11 egunetan”.

Eusko Jaurlaritzak zinpeko itzultzaile nahiz interprete lanetarako habilitazioa lortzeko probetarako deia egin du, gaurko Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian jaso denez. Jaurlaritzaren ardura izanik zinpeko itzultzaile eta interprete gisa lan egin ahal izateko gaikuntza profesionala arautzea, deialdi honen bitartez aukera ematen zaie interesatuei habilitazioa lortzeko.

Deialdia honako hiru habilitazioetarako da: euskara-gaztelania/gaztelania-euskara, euskara-ingelesa/ ingelesa-euskara eta, hirugarrenik, euskara-frantsesa/frantsesa-euskara.

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian zinpeko itzultzaile nahiz interprete lanetarako habilitazioa lortzeko probetarako deia egiten duten 3 ebazpen argitaratu dira, bat hizkuntza bakoitzerako. Itzultzaile lanetarako habilitazioa lortu ahal izateko honako proba hauek gainditu behar dira:

1. Zuzenbidea: Erantzun anitzeko 50 galderak osatutako test moduko azterketa, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko administrazioko goi-mailako kidegoari dagokiona.
2. Euskara: Hizkuntzen Europako Erreferentzia Markoaren C2 mailari dagokiona.
3. Itzulpena:
   1.a) Beste hizkuntzetatik euskarara: ordu eta erdiz bi orrialdeko testu administratibo, juridiko edo ekonomiko bat itzultzea, hiztegiak erabilita.
   2.b) Euskaratik beste hizkuntzetara: ordu eta erdiz bi orrialdeko testu administratibo, juridiko edo ekonomiko bat itzultzea, hiztegiak erabilita.
   
   
   Zinpeko interprete lanetarako habilitazioaren kasuan, berriz, aurreko hiru probak gainditzeaz gain, interpretazioarena ere gainditu beharko da.
    
4. Interpretazioa: gehienez ere hamabost minutuko mintzaldi bi interpretatzea, beste hizkuntzetatik euskarara eta euskaratik beste hizkuntzetara. Aldibereko proba hau interpretazio-kabinan egingo da eta grabatu egingo da.

Probetan parte hartzeko gutxienez diplomatura, ingeniaritza teknikoa, arkitekto teknikoa, gradua edo baliokidea den beste tituluren bat izan behar da. Eskabideak irailaren 13tik 26ra bitartean aurkez daitezke. Zenbait entitate pribatuk habilitazio hau eskatzen dute zinpeko itzulpenak egin ahal izateko.

• Izena emateko: 2019ko irailaren 12an argitaratu dira Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian zinpeko itzultzaile nahiz interprete lanetarako habilitazioa lortzeko probetarako deiak.
• Irekian argitaratutako prentsa-oharra irakurri ezazu: “Eusko Jaurlaritzak zinpeko itzultzaile nahiz interprete lanetarako habilitazioa lortzeko probetarako deia egin du”.

JUS/903/2019 Agindua, abuztuaren 9koa, txanda irekiko sistema orokorraren bitartez Justizia Administrazioaren Izapidetza Prozesal eta Administratiboko Kidegoan sartzeko hautaketa prozesuaren deialdia egiten duena.

• Enplegu publikoaren atalean deialdiari buruzko informazio gehiago eskuratu dezakezu (JustiziaEus).

Lan eta Justizia Sailak 264.000 euro bideratuko ditu Karrera Judizialerako eta Fiskalerako eta Justizia Administrazioko Letratuen Kidegorako oposizioak prestatzeko beketara, sarbidea sustatzeko eta hari bide emateko, egonkortasuna eta zerbitzu publikoaren kalitate-maila egokia sustatzeko eta herritarrek Justizia Administrazioan duten gogobetetasun- eta konfiantza-maila areagotzeko.

Aurreko deialdia dela eta, beka-kopurua areagotu egin da (35 ziren lehen eta 40 orain), eta eutsi egiten zaie eskakizunei eta merezimenduak balioesteko irizpideei, besteak beste: Zuzenbideko Lizentziatura edo Gradua izatea, hura eskuratu zenetik zazpi urte baino gehiago igaro ez izana, hiru urte baino gehiagoz (elkarren segidakoak edo txandakatuak) edozein beka-motaren, antzeko izaerako graduondoko ikasketaren edo deialdi honek aipatzen dituen oposizioak prestatzeko laguntzaren baten onuradun ez izatea, eta eskatzailearen mendeko diren pertsonek 80.000 euro gordin baino gehiagoko diru-sarrerarik ez izatea.

Beken helburua da Zuzenbideko lizentziadunak motibatzea, beren lanbide-xedeak karrera judizialera eta fiskalera eta Justizia Administrazioko Letratuen Kidegora bideratzeko eta, horrela, Justizia Administrazioari baliabide pertsonal egonkorretarako bide eman eta, ondorioz, eraginkortasun- eta kalitate-maila handiagoa izaten laguntzeko.

• Irekian argitaratutako prentsa-oharra irakurri ezazu: “Lanak eta Justiziak areagotu egin du Karrera Judizialera eta Fiskalera eta Justizia Administrazioko Letratuen Kidegora sartzeko beka-kopurua, eta, orain, 40 dira”.

Gobernu Kontseiluak adostu du 40.000 euroko dirulaguntza ematea Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako abokatuen elkargoei, doako laguntza juridikorako zerbitzuak ematen dituzten letratuen prestakuntza eta espezializazioa finantzatzeko.

Finantzaketa Abokatutzaren Euskal Kontseiluak aurkeztutako 2019ko Prestakuntzako Urteko Planaren arabera banatuko da. Hark dirulaguntzaren honako banaketa hau ezartzen du:   Arabari, 8.200 euro; Bizkaiari, 19.200 euro, eta, Gipuzkoari, 12.600 euro.

Aurreikusitako helburuen betetze-mailaren eta 2018an antolatutako jardueren amaierako azalpen-memoriaren arabera, Euskadiko hiru abokatuen elkargoek guztira doako justiziaren inguruko 30 prestakuntza-ikastaro egin zituzten, eta, haietara, 5.060 letratu bertaratu ziren (994 Araban, 3.221 Bizkaian eta 845 Gipuzkoan).

Doako Justiziarako eskubidearen bermeak prestakuntza beharrezkotzat ezartzen du -nahiatez bete beharrekoa- doako laguntza juridikorako zerbitzua emateko; horretarako, gutxieneko eskakizun orokor batzuk eta ofiziozko eta guardiako txandei arreta ematen dieten abokatutzako profesionalen prestakuntzarekin eta espezializazioarekin urtero jarraitzeko eskatzen da, eta, bereziki, adingabeen, atzerritartasunaren eta genero-indarkeriaren arloan espezializatutako txanden profesionalen kasuan.

Doako Laguntza Juridikoaren Zerbitzua emateko, Euskadiko abokatuen elkargoek ofiziozko txandari atxikita dauden 2.381 profesional dituzte (1.257 gizon eta 1.124 emakume) eta guardiako txandari atxikitako 1.958 profesional (1.012 gizon eta 630 emakume); haiek herritarrei eguneko 24 orduetan eta urteko 365 egunetan ematen diete arreta, eta doako laguntza juridikoaren onuradunen jurisdikzio-ordenetan (zibila, zigor-arlokoa, administrazioarekiko auzietakoa eta lan-arlokoa) eskubide eta interesen defentsa beren gain hartzen dute, auzitan jarduteko baliabide ekonomiko nahikoa ez dutela egiaztatzen duten pertsonen kasuan.

2018an, guztira 24.000 eskabidek izan zuten Doako Laguntza Juridikoko batzordeen aldeko txostena, eta, aurtengo lehen seihilekoan, 14.290 izan dira.

2019an, Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Lan Sailak 15 milioi euro baino gehiago bideratuko ditu Doako Laguntza Juridikoaren zerbitzua ematera.

• Eskuratu JustiziaEus webgunean orientazio juridikoko zerbitzua.
• Irekian argitaratutako prentsa-oharra irakurri ezazu: “40.000 euro doako justiziako abokatutzako profesionalen prestakuntzarako”.