Justizia herritarrengana hurbiltzen

Euskadiko Abokatuen Elkargoek Doako Justiziako 44.262 auzi artatu zituzten 2020an, 2019an baino % 18 gutxiago, Doako Justiziako Behatokiaren XV. txostenean jasotako datuen arabera.

Bestalde, Espainia osoko abokatuen 83 elkargoek doako justiziarekin lotutako 1.599.883 auzi artatu zituzten, 2019an baino % 19 gutxiago. Beherakada, pandemiak eragindako konfinamenduaren eta alarma-egoeraren ondorioz jarduera judiziala ia hiru hilabetez gelditu zelako gertatu da.

Doako Justiziaren Behatokiaren XV. txostenaren aurkezpenean (uztailaren 12an egin zen, Doako Justiziaren Egunean), Espainiako Abokatutzaren Kontseilu Nagusiko presidente Victoria Ortegak "Sistemak egoerari eusteko duen gaitasuna” eta "profesionalen erabateko prestasuna" nabarmendu zituen. Profesional horiei,  "Pandemia-garaian egin duten lana eta horren ondorioak ” aitortu dizkie.

• Kontsulta ezazu Doako Justiziaren Behatokiaren XV. Txostena.
• Doako justizia behar al duzu? Kontsultatu zer urrats egin behar dituzun eta zer baldintza bete behar dituzun JustiziaEus atarian, Orientazio Juridikoko Zerbitzuari buruzko atalean.

Herri askotan dago bake epaitegia eta ez dugu inoiz bertara jotzen. Justizia-jauregia ez duten herri gehienetan (ez direlako auzitegi-barrutiko buru) mota honetako epaitegiak daude. Justizia-administrazioaren konplexutasuna kontuan hartuta, epaitegi hauetan zerbitzu sinplea eskaintzen da; adibidez, bizi- eta egoera-agiriak egiten dira.

Egiaztagiri honen bidez, pertsona bat bizirik dagoela eta dagokion egoera zibila ziurtatzen dira. Hori lortzeko egin behar dena sinplea da: NANarekin dagokizun bake epaitegira joan. Izapide honi buruzko informazio gehiago hemen aurkituko duzu: JustiziaEus-eko Egoitza Judizial Elektronikoaren Bizi-agiriaren ziurtagiriaren atalean

Ziurtagiri horrez gain, honakoa eskatu daiteke:

• Ezkontza zibilaren espedientea.
• Jaiotza-inskripzioak.
• Bake Epaitegiaren egoitza dagoen udalerrian egindako ezkontza-inskripzioak (berdin du elizakoa edo udaletxekoa den).
• Bake Epaitegiaren egoitza dagoen udalerrian gertatutako heriotzen inskripzioak.
• Jaiotza-, ezkontza- eta heriotza-ziurtagiri laburtuak eta hitzez hitzekoak (bai dagokion bake epaitegian inskribatuta daudenak, bai beste batekoak, izan ere, kasu horretan erregistro zibil eta bake epaitegi batzuek beste batzuei eskatzen die).
• Ezkontza-hitzarmenen inskripzioak.
• Jaiotza- edo ezkontza-inskripzioak lekualdatzeko eskaerak.

Bake Epaitegietan aurkeztu daitezkeen demanda eta salaketa zibilei dagokienez, batzuk salbuesten dira. Demandatan, 90,15 eurotik beherako kopuruei lotutako erreklamazioei dagozkienak hartuko dira aintzat. Salaketen kasuan, edozein gertaera salatzera joan zaitezke. Baina oso larriak ez diren epaiketak soilik egingo dira; besteak beste, irainei, bortxari eta mehatxu mota batzuei lotutakoak.

Baliteke norbait Bake Epaitegira joan behar izatea hala eskatu zaiolako. Hori gertatzen da beste epaitegi batek komunikazio-egintzaren bat edo eginbideren bat egiteko eskatzen duenean. Eginbide horiek garrantzitsuak izaten dira, eta, horregatik, deitutako pertsona ezin bada agertu beharrezkoa da Bake Epaitegian jakinaraztea.

• Informazio gehiagorako, kontsultatu JustiziaEusen Bake-Epaitegiak atala.

Tasa judizialak pertsona fisiko edo juridiko batek auzitegietara jotzen duenean eta Justizia Administrazioa erabiltzen duenean ordaindu beharreko zergak dira. Hau da, pertsona batek zibil-arloan, administrazioarekiko auzien arloan edo lan-arloan demanda edo errekurtso bat jarri nahi badu, diru-kopuru bat ordaindu beharko du zerbitzu horregatik (tasa horiek ez zaizkie aplikatuko zigor- eta militar-arloei). Baina, zenbait egoeratan ez dira tasa horiek ordaindu behar.

Tasa judizialak ordaintzeko salbuetsita dauden kasuak hurrengoak dira (horietakoren bat salbuespenekin):

• Eskaerak edo errekurtsoak gaitasunarekin, seme-alabatasunarekin, ezkontzarekin eta adingabeekin lotuta daudenean.
• Izapideak oinarrizko eskubideak babesteari buruzkoak direnean.
• Zordunak hartzekodunen borondatezko konkurtsoa eskatzen duenean.
• Funtzionarioek administrazioarekiko auzi-errekurtsoa jartzen dutenean beren estatutu-eskubideak defendatzeko.
• Prozedura monitorioetan edo hitzezko judizioetan 2.000 euro baino gehiago eskatzen ez direnean.
• Errekurtso bat jartzen denean eta administrazio-isiltasun negatiboa edo administrazioaren jarduerarik eza dagoenean.
• Eskaria Kontsumoko Arbitraje Batzordeek emandako laudoak betearazteko denean.
• Hartzekodunen konkurtsoa administratzen duen pertsonak akzioak hasten dituenean konkurtsoaren masaren intereserako.
• Ondare bat judizialki zatitu nahi denean.

Badira tasa judizialik ordaindu behar ez duten pertsonak eta erakundeak ere:

• Doako laguntza juridikorako eskubidea duten pertsonak.
• Fiskaltza.
• Estatuko Administrazio Orokorra, autonomia-erkidegoak, toki-erakundeak eta horien guztien mendeko erakunde publikoak.
• Gorte Nagusiak eta autonomia-erkidegoetako legebiltzarrak.

• Tasa judizialei buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, bisitatu "Zer dira tasa judizialak" JustiziaEusen.

Justizia Ministerioak Heriotza Aseguru-kontratuen erregistro bat du herritarren zerbitzura. Erregistro horren helburua da beharrezko informazioa ematea, balizko interesdunek jakin dezaten, baldin eta hildako pertsona batek heriotza kasuetarako aseguru bat kontratatuta bazuen, bai eta zein aseguru-erakunderekin sinatu zuen ere. Erregistro publikoa da, eta edozein interesdunek eskura dezake.

Izan ere, pertsona bat hil ondoren, haren senideek hainbat izapide egin behar dituzte, besteak beste, hildakoak asegururik kontratatuta zuen egiaztatzea. Pertsona askok ez dute erregistro horren berri, eta garrantzitsua da kontuan hartzea, bestela, baliteke polizaren bat erreklamatu gabe geratzea.

Ziurtagiri horrek ez du hildakoaren aseguru guztien berri ematen; aitzitik, heriotza-estaldura duten bizitza-aseguruetarako eta aseguratuaren heriotza estaltzen duten istripu-aseguruetarako soilik balio du. Gainera, eskaera aurkezteko epe mugatua dago, Heriotza Aseguruen erregistroak bost urtez gordetzen baititu datuak, heriotzaren egunean hasita.

Beraz, ziurtagiri hori kontsultatu nahi izanez gero, interesdunak Bilboko Justiziako Lurralde Gerentziara edo Gobernuak Donostian eta Gasteizen dituen ordezkariordetzetara jo beharko du. Eskaera egiteko, hildakoaren heriotzaren Literatur Ziurtagiria aurkeztu behar da. Dokumentu horrez gain, 790 eredua izeneko inprimakia bete behar da. Agiri horiek aurkeztu ondoren, senideek bertan jasoko dute Heriotza estaltzeko Aseguru-kontratuen ziurtagiria.

Heriotza estaltzeko aseguru-kontratuen ziurtagiria aurrez aurre, postaz edo bide telematikoz eska daiteke, Justizia Ministerioaren Egoitza Elektronikoaren bidez.

• Gogoratu heriotza Euskadin gertatu bada, heriotza-ziurtagiria eska dezakezula JustiziaEus ziurtagiriak eskatzeko online aplikazioaren bidez.
• Heriotza estaltzeko Aseguru-kontratuen ziurtagiria eskatzeko, hauek dira EAEko bulegoen helbideak:
  • Bilbo, Elkano Kalea, 10
  • Donostia, Pio XII. plaza, 6
  • Gasteiz, Olagibel kalea, 1
• Heriotza estaltzeko Aseguru-kontratuen ziurtagiria online, Justizia Ministerioaren webgunera jo.

Senide bat hiltzen denean, egin beharreko lehen izapideetako bat Azken Borondatezko Egintzen ziurtagiria eskatzea da. Izan ere, gerta daiteke hildakoak, senideek jakin gabe, testamentua egin izana. Horregatik, oso garrantzitsua da ziurtagiria izatea, hori baita azken testamentua ezagutzeko modu bakarra, eta baliozkoa den bakarra.

Ziurtagiria lortzeko, senideek Justiziako Lurralde Kudeatzailetzara joan behar dute, edo Gobernuak Gasteizen edo Donostian dituen ordezkariordetzetara. Eskaera egiteko, hildakoaren hitzez hitzeko heriotza-ziurtagiria aurkeztu behar da. Dokumentu horrez gain, 790.eredua izeneko inprimakia bete behar da. Dokumentu horiek aurkeztu ondoren, senideek bertan jasoko dute Azken Borondatezko Egintzen Ziurtagiria.

Halaber, garrantzitsua da jakitea izapidea 15 egun balioduneko epean egin behar dela, heriotzaren egunetik zenbatzen hasita – Heriotzaren eguna bera, larunbatak, igandeak eta jaiegunak zenbatu gabe –.

Borondatezko Egintzen Ziurtagiria aurrez aurre, postaz edo bide telematikoz eska daiteke; azken bi hauek, Justizia Ministerioaren Egoitza Elektronikoaren bidez eskatu behar dira.

• Gogoratu heriotza Euskadin gertatu bada, heriotza-ziurtagiria eska dezakezula JustiziaEus ziurtagiriak eskatzeko online aplikazioaren bidez.
• Borondatezko Egintzen Ziurtagiria eskatzeko, hauek dira EAEko bulegoen helbideak:
  • Bilbo, Elkano Kalea, 10
  • Donostia, Pio XII. plaza, 6
  • Gasteiz, Olagibel kalea, 1
• Borondatezko Egintzen Ziurtagiria online, Justizia Ministerioaren webgunera jo.